Crises komen én gaan. Een uitzondering lijkt de generatiekloof, het eeuwige spanningsveld tussen jong en oud. Maar is die kloof nog wel zo diep?
Commissarissen Ton Krol (74) en Talitha Muusse (29) zijn het verrassend vaak met elkaar eens.
Talitha, als zelfbenoemd 'generatieexpert' benoem jij kenmerken van de millennials en de babyboomers, respectievelijk jouw generatie en die van Ton. Wat merk je hiervan in de praktijk?
Talitha: “Eerlijk gezegd kom ik er steeds meer achter dat die stereotype lijstjes niet kloppen…”
Ton: “Heel goed! Daar ben ik blij om. Ik word namelijk niet goed van al die vooroordelen.”
Talitha: “Ik zie het nu zo: we stappen allemaal in een ander stukje van de tijd in. Ton vertelde net over zijn lidmaatschap van VNONCW. Ik wist dus niet dat er vroeger een algemene én een christelijke werkgeversorganisatie was, die zijn samengevoegd. In mijn tijd is er gewoon één ondernemingsorganisatie. Dat vind ik het leuke aan verschillende generaties; elke tijd kent zijn eigen vraagstukken en ontwikkeling.” Ton: “Klopt. En als je ouder wordt, kun je een hele periode overzien. Sinds ik ben ‘ingestapt’ zijn de tijden geweldig veranderd, ook in het commissariaat. Ik wil wegblijven van het beeld van een sigaren rokende club die vier keer per jaar bijeenkwam om naar de jaarcijfers te kijken en uit eten te gaan, maar feit is dat het commissariaat zich twintig, dertig jaar geleden beperkte tot de ‘hard controls’. Tegenwoordig is de blik breder gericht. Je praat niet alleen met de directie over de cijfers, maar met het hele netwerk om een goed beeld te krijgen van waar de organisatie maatschappelijk gezien staat. Dat maakt het commissariaat tijdrovender en intensiever, maar ook veel interessanter.”
Raden van Commissarissen (RVC) en Raden van Toezicht (RVT) gaan tegenwoordig meer de breedte en de diepte in. Wat vraagt dit van commissarissen en toezichthouders?
Talitha: “De RvC is steeds meer het geweten van de organisatie geworden. Als commissaris ben je een vragensteller, een coach voor het bestuur en verantwoordelijk voor de maatschappelijk toegevoegde waarde van de organisatie.”
Ton: “Je moet kritisch zijn, de directie uitdagen en de vinger op de zere plek durven leggen. Ik vind dat je hiervoor enige mate van ervaring en rijpheid nodig hebt. Iemand van 24 heeft nog weinig te brengen.”
Talitha: “Met de organisatie Blikverruimers plaatsen we jonge mensen als trainee bij een RvC of RvT om kennis te maken met de boardroom en daar het vak te leren. We plaatsen niet zomaar een jongere. Hij of zij moet al wel iets hebben opgericht, een bepaalde achtergrond of visie hebben of over bijzondere vaardigheden of talenten beschikken. Overigens moet dit ook voor de huidige generatie gelden. Niet iedereen is geschikt.”
Ton: “Ja, het belangrijkste is hoe mensen functioneren. Daar moet je kritisch op durven zijn. Jongeren missen ervaring, maar iemand met veel ervaring loopt het gevaar dat hij zijn scherpte verliest. Een goede RvC bestaat uit mensen met verschillende competenties, soms aangevuld met specialistische commissies. Zo’n commissie kan een mooie plek zijn voor jongeren om in te stromen.”
Talitha: “Ik ben geen voorstander van commissies. Het integrale gesprek hoort in de raad plaats te vinden.”
Ton: “Waarom heb je dan een auditcommissie of een remuneratiecommissie? Schaf die dan ook af.”
Talitha: “Je ontkomt niet aan een auditcommissie omwille van de taakverdeling, maar ik blijf erbij: hoe minder commissies, hoe beter. Liever meer commissarissen voor een breder profiel en meer diversiteit. Een RvC met drie oudere, witte, economisch opgeleide mannen beschouw ik als een risico.”
Ton: “Diversiteit in achtergrond en ervaring is belangrijk, maar ik vind dat je moet selecteren op competenties en gedrag en niet op jong, oud, man, vrouw, Nederlander of migratieachtergrond. Overigens worden competenties en gedrag natuurlijk mede bepaald door wie je bent.”
Talitha: “Het is mooi dat we diversiteit allebei belangrijk vinden. We verschillen alleen van mening over hoe je er komt. Ik denk dat je er beleid op moet ontwikkelen, anders gebeurt het niet.”
Ton: “Er is al veel meer transparantie, maar we zijn er inderdaad nog niet. Dat komt ook omdat de vijver klein is. Er wordt vaak in dezelfde kaartenbak gevist, terwijl je misschien meer moeite moet doen om verder te zoeken.”
Is de rol van een commissaris of toezichthouder anders in tijden van crisis?
Ton: “Jazeker! Tijdens een crisis – of dat nu een economische recessie is of gedonder binnen een directie – moet je alle zeilen bijzetten. Zakelijk kom je er vaak wel uit, maar persoonlijke kwesties zijn vaak diepgaand en lastig. Maar ik vind het altijd wel…”
Talitha: “Spannend! Dan gaat het tenminste ergens over.”
Ton: “Ja, dan hebben we echt wat te doen! Dan komt het eropaan en moet je er stáán.”
Talitha: “De persoonlijke band met bestuurders vind ik soms wel lastig.”
Ton: “Dat ís ook lastig. Ik nodig ze daarom nooit uit op mijn verjaardag. Zo kan ik als toezichthouder, indien nodig, alles blijven zeggen.”
Wat kunnen een 'ouwe rot in het vak' en een 'broekie' van elkaar leren?
Ton: “Als je Talitha hoort praten, zou ze zo 49 kunnen zijn. Ze heeft een duidelijke mening die ze meteen zelf relativeert en in een perspectief plaatst. Met deze eigenschap kan ze, gecombineerd met de drive om dingen te willen veranderen, veel gedaan krijgen. Verder vind ik het goed dat er steeds meer toezicht/commissarisopleidingen zijn voor jongeren. Dat geeft aan dat het commissariaat een vak is geworden.” Talitha: “Ik vind het heel inspirerend wat jij allemaal hebt gedaan en heb veel geleerd tijdens dit gesprek. Ik ben een activist en jij bent dat eigenlijk ook! Jij komt op voor publieke waarden en weet hoe je mensen meekrijgt. In algemene zin wil ik jonge mensen oproepen om meer betrokken te zijn. En wanneer ze op de deur bonzen, is het aan de oudere generatie om open te doen.”
Ton Krol (74) was in de jaren negentig bestuurder en voorzitter van de Nationale ZiekenhuisRaad/Nederlandse Zorgfederatie (de landelijke vereniging van alle Nederlandse ziekeninstellingen), lid van de SER en bestuurder bij VNO-NCW. Daarna werd hij voorzitter en bestuurder bij International Hospital Federation, de wereldorganisatie van ziekenhuizen. De afgelopen 25 jaar was Ton voorzitter van de RvC van ruim twintig organisaties: van ICT- en bouwbedrijven tot pensioenfondsen en zorginstellingen. Momenteel is hij alleen nog commissaris bij Bouwbedrijf M.J. de Nijs en Zonen BV.
Talitha Muusse (29) studeerde Bestuurskunde in Rotterdam. Ze richtte een jongerenplatform op en werd op haar 23ste gevraagd voor de Raad van Toezicht van MVO Nederland. Recent lanceerde zij Blikverruimers, het eerste opleidingsprogramma in Nederland voor young professionals die toezichthouder of commissaris willen worden. Talitha treedt daarnaast op als spreker en dagvoorzitter met als specialismen verduurzaming en het versterken van de positie van jongeren binnen organisaties.