Een kijkje in de toekomst van de financiële sector

Toen ik klein was kwam mijn vader met een reuze-interessant boek thuis: Wegen naar de toekomst. In dit boek maken futurologen Robbert en Rudolf Das met futuristische tekeningen inzichtelijk hoe ingrijpend onze infrastructuur zal veranderen. Ik vraag me af hoe de financiële wereld er straks uit zal zien.

De tweelingbroers Das voorspelden automatische wegen, die aan elkaar gekoppelde auto’s met ongeveer 300 kilometer per uur naar hun bestemming zullen voeren. Nog voor het eind van deze eeuw. Nu hebben we nog zo’n tachtig jaar om dit te realiseren, maar ervaringen met grote projecten zoals de Noord-Zuidlijn zijn weinig hoopgevend voor het succes van deze immense veranderingen. Ik betwijfel of dit een haalbaar toekomstperspectief is op deze termijn, maar het is zeker interessant om een kijkje in de toekomst te nemen. Hoe zal het de financiële wereld de komende jaren vergaan?

Technologie als drijfveer

Technologie zal de belangrijkste drijfveer van de veranderingen blijven. De consument kan door technologische verbeteringen steeds meer zelf doen: een bankrekening openen, een hypotheek afsluiten, beleggingstransacties uitvoeren en verzekeringen afsluiten. Kantoortijden behoren tot het verleden. Ook de kwaliteit en de snelheid van deze processen zijn toegenomen. Zo is de doorlooptijd voor het afsluiten van een hypotheek teruggebracht van enkele weken naar enkele dagen. 

Maar ook voor werknemers van financiële instellingen zorgt technologie voor grote veranderingen. De automatisering van werkzaamheden neemt steeds verder toe. Handmatige processen kunnen relatief snel en eenvoudig vervangen worden door robots, waarmee de processnelheid toeneemt en de kans op fouten afneemt. Sinds 2008 zijn er in de financiële sector ruim 50.000 banen verdwenen. Tot 2020 zal dit aantal oplopen tot 75.000, blijkt uit cijfers van vakbond De Unie. De functies die overblijven veranderen inhoudelijk zo sterk dat er andere vaardigheden voor nodig zijn. 

Nieuwe technologie

Momenteel is blockchain het toverwoord als het gaat om innovatie in de financiële sector. Deze technologie heeft de potentie om de complexiteit en kosten van de financiële dienstverlening te verlagen en de efficiency te verbeteren. Diverse onderzoeken voorspellen dat de blockchaintechnologie de wijze waarop financiële instellingen zakendoen ingrijpend zal veranderen. Sommige onderzoekers gaan zelfs een stap verder en stellen dat banken zullen verdwijnen. 
De vraag is niet óf er een nieuwe baanbrekende technologie komt, maar wanneer. En misschien nog wel belangrijker: wie neemt de lead in deze verandering? Blijven de huidige spelers aan zet? Of komt er toch een ‘aardverschuiving’ door een partij als Google of Facebook? Deze partijen hebben de financiële middelen, het vertrouwen van consumenten en het netwerk om dé financiële dienstverlener van de toekomst te worden. 

Succesvol veranderen

Door de technologische veranderingen ontwikkelen financiële instellingen zich steeds meer tot IT-bedrijven. IT-bedrijven zijn makkelijker op te richten dan een bank. Hierdoor zijn er talloze fintechstart-ups ontstaan die het dienstenpakket van de traditionele bank ontbundelen en dit als ‘losse’ producten aanbieden. Fintechs werken doorgaans efficiënter, goedkoper en klantgerichter. 
Traditionele partijen zijn onvoldoende wendbaar om het tempo van fintechbedrijven bij te benen, omdat zij worstelen met steeds strengere wet- en regelgeving, dure kantorennetwerken en verouderde legacysystemen. Om de bedreiging te beperken worden fintechstart-ups overgenomen door de grotere financiële instellingen. Op papier gezien zouden de fintechs geen bedreiging moeten zijn voor de gevestigde orde. Die heeft jarenlange kennis van en ervaring met de producten, processen en klanten opgebouwd en beschikt bovendien over de middelen om te investeren. Hiermee zouden de traditionele instellingen veel beter op de klantwensen moeten kunnen inspelen. 

Deze partijen kunnen hier echter alleen van profiteren als de innovatie buiten de bestaande business wordt uitgevoerd. In deze ‘nieuwe’ omgeving ontbreekt de last van het verleden. De medewerkers in deze unit hebben andere vaardigheden en zijn niet vastgeroest in de bestaande processen en producten. Op deze manier kan er ongestoord en ongeremd worden gebouwd aan de financiële instelling van de toekomst. Maar hoe ziet die er voor de consument uit?

De financiële instelling van de toekomst

De digitalisering en de zelfredzaamheid van de consument blijven stijgen. In de toekomst heeft iedereen een digitaal financieel plan op maat. Dit plan is continu up-to-date, omdat alle belangrijke instanties, zoals banken en de Belastingdienst, realtime de benodigde data aanleveren. Simulatietools en roboadviseurs helpen de consument. Zo kan gesimuleerd worden wat het effect is van een extra aflossing op de hypotheek, een extra storting op de spaarrekening of het geld beleggen. De roboadviseur geeft aan welke keuze het verstandigst is in de situatie van de consument. 
Alle producten kunnen vervolgens digitaal worden afgesloten. De benodigde informatie wordt direct beschikbaar gesteld aan de betreffende aanbieder. Nieuwe aanbieders zijn aangesloten op het platform onderliggend aan het financiële plan. Op deze manier kunnen bijvoorbeeld rechtstreeks ‘peer to peer’-leningen worden afgesloten. Vraag en aanbod worden samengebracht en vergeleken met alle reguliere aanbiedingen in de markt.
 
Om dit haalbaar te maken zullen de financiële producten verder vereenvoudigen, zoals er nu nog maar twee soorten hypotheken zijn. De transparantie neemt toe. Partijen moeten excelleren op een aantal specifieke producten in plaats van een ‘one size fits all’-assortiment aan te blijven bieden. Vanuit de waardestrategieën van Treacy & Wiersema gezien zal ‘product leadership’ voor het onderscheidend vermogen zorgen. Efficiënte processen (operational excellence) en de beste service afgestemd op de klant (customer intimacy) zijn randvoorwaarden geworden. 

Kansen in de markt

Maar goed, dit is slechts een van de mogelijke scenario’s. Het is zeer waarschijnlijk dat de financiële wereld er in de toekomst zo anders uitziet dat wij ons daar nu nog geen voorstelling van kunnen maken. IBM-voorzitter Thomas Watson voorspelde in 1943 dat er wereldwijd een markt was voor misschien vijf computers. Vandaag de dag hebben we bijna vijf computers per persoon. Hieruit blijkt maar weer dat de toekomst lastig te voorspellen is.

Als er daadwerkelijk een nieuwe baanbrekende technologie komt, dan is dat het moment om de processen en producten volledig opnieuw in te richten. Naast de benodigde efficiency en transparantie dienen de klanteisen van vandaag én morgen hierin centraal te staan. Om dit te realiseren is het zaak dat financiële instellingen hun blik naar buiten richten. Om de kansen in de markt te benutten dient de jarenlange interne focus aan de kant geschoven te worden. 

De toekomst zal uitwijzen wie het voortouw neemt in de technologische veranderingen en wat de nieuwe standaard wordt. ProMinded verwacht de komende jaren in elk geval tal van interessante projecten om financiële instellingen structureel te verbeteren. Onze combinatie van diepgaande bancaire kennis en een pragmatische aanpak leidt steevast tot structurele veranderingen in organisaties. Wij realiseren wendbare organisaties die ‘in control’ zijn. Samen met de klant creëren we een gezond toekomstperspectief voor ondernemingen.

Ik blader nog een keer door het boek Wegen naar de toekomst. Ik ben benieuwd hoe lang de gemiddelde reistijd naar Amsterdam over een aantal jaar zal zijn. En of ik dan nog gewoon een bankrekening heb bij een van de grote Nederlandse banken of toch bij een nieuwkomer…